Cervix carcinoma
Karcinom grlića materice (karcinom cerviksa) je jedna od najčešćih malignih bolesti kod žena i ima velike geografske varijacije (8-30 na 100 000 žena), što se objašnjava razlikom u organizaciji zdravstvenog sistema i programa prevencije.
Dijagnoza se postavlja kliničkim pregledom, radiološkim metodama i biopsijom.
Iako je globalno treći po učestalosti među malignim tumorima kod žena, ovaj tihi ubica može biti pobedjen ranim otkrivanjem i adekvatnom prevencijom.
Karcinom grlića materice statistika u Srbiji
Srbija je 2002. godine imala najveću incidenciju raka grlića materice (27.3 na 100,000) u Evropi. Prema poslednjim podacima Globocan-a, Srbija je sada na petom mestu po incidenciji (24.1 na 100 000 žena) posle Rumunije, Makedonije, Bugarske i Litvanije.
Ipak, ova incidencija je dvostruko veća od prosečne stope incidencije u Evropi (10.6 na 100,000).
U Srbiji je rak grlića materice, posle karcinoma dojke, na drugom mestu. Ovi alarmantni podaci podsećaju nas na važnost redovnih ginekoloških pregleda, testiranja i vakcinacije. Borba protiv raka grlića materice je borba koju možemo dobiti – informisanjem, edukacijom i pravovremenim delovanjem.
Vrste cervikalnog kancera
Cervikalni kancer se javlja na ćelijama grlića, koji predstavlja donji deo materice i ujedno vezu između vagine i materice. U zavisnosti od tipa ćelija koje kancer napada, možemo imati dve vrste raka grlića materice:
- skvamozni karcinom – javlja se u tankom skvamoznom sloju ćelija grlića materice koji je usmeren ka vagini;
- adenokarcinom – javlja se u ćelijama cervikalnog kanala.
Kada je telo izloženo HPV virusu, imuni sistem sprečava virus da se širi i načini veću štetu. U malom procentu pacijentkinja virus se zadržava dovoljno dugo da utiče da neke ćelije grlića materice postanu kancerogene ćelije.
Stadijumi raka grlića materice
Glavna karakteristika maligne bolesti je da se širi. Ovo se dešava na nekoliko načina. Kada govorimo o karcinomu grlića materice, njegovo napredovanje je najpre lokalno, a zatim putem limfnog sistema male karlice. Svaka maligna bolest prolazi kroz nekoliko unapred definisanih stadijuma.
Rak grlića materice, po opšte prihvaćenoj FIGO (Internacionalna federacija ginekologa i obstetričara) klasifikaciji ima 4 stadijuma.
U prvom stadijumu je ograničen na samo tkivo grlića materice, u drugom se maligna bolest detektuje na obližnjim strukturama. Treći i četvrti stadijum bolesti podrazumevaju udaljene metastaze.
Simptomi i faktori rizika
Najveći faktor rizika za ovu bolest predstavlja dugotrajna infekcija onkogenim (visoko rizičnim) HPV virusom. Onkogeni HPV je prisutan u 99% slučajeva pacijentkinja obolelih od raka grlića materice.
Pušenje povećava rizik. Neuredno krvarenje, krvavi sekret, krvarenje posle seksualnog odnosa i krvarenje u trudnoći su simptomi raka grlića.
Bolovi se javljaju u već odmakloj fazi bolesti.
Biopsija grlića materice: ključna dijagnostička metoda u borbi protiv karcinoma
Na redovnim pregledima, Vaš ginekolog će uzimati PAPA test (što je zapravo bris sa površine grlića i iz samog kanala, da bi se dobijene ćelije analizirale pod mikroskopom).
U velikom broju slučajeva biće učinjen i kolposkopski pregled (pregled grlića pod uveličanjem, nakon primene određenih supstanci koje ”boje” određene promene na grliću).
Ukoliko PAPA test ili kolposkopski pregled to zahtevaju biće vam predložena biospija. To je mala hirurška intervencija, koja se izvodi u ginekološkoj ambulanti, pod kontrolom uveličanja, radi konačne dijagnostike u patološkoj laboratoriji.
Ovaj postupak potvrdiće, ili isključiti bolest grlića materice, i zbog toga predstavlja verovatno ključni korak u dijagnostici karcinoma grlića materice.
Detaljnije o biopsiji grlića materice u ordinaciji Milenković pročitajte ovde:
Lečenje i prevencija
Karcinom grlića materice se leči hirurški, zračenjem i citostaticima.
Možete umanjiti rizik od stvaranja raka grlića materice tako što ćete imati česte preglede (uključujući PAPA test) i štititi se od polno prenosivih bolesti.
Koje su vaše preporuke za smanjenje rizika od karcinoma grlića materice?
O mnogim malignim bolestima ne znamo dovoljno, ali srećom o karcinomu grlića materice znamo puno. Izvesno je da je u tesnoj vezi sa HPV infekcijom. Dalje znamo da je nastanak bolesti jako spor. Iz ovoga možemo da logično zaključimo sledeće:
- Prevencija infekcije HPV-om podrazumeva korišćenje barijerne kontracepcije i još bitnije aktivnu imunizaciju protiv visoko-onkogenih virusa. Države koje su uvele vakcinaciju protiv HPV-a su drastično smanjile učestalost ove bolesti. Vakcina je dostupna i u Republici Srbiji i za određenu populaciju je besplatna. Ona može da se koristi i za sekundarnu prevenciju, odnosno može se davati i posle stupanja u seksualne odnose.
- Odlaganje prvog seksualnog odnosa takođe ima svoju preventivnu ulogu.
- PAPA test je jako moćno oružje u otkrivanju premalignih i potpuno izlečivih promena na grliću materice.
- Testiranje na visoko-onkogene sojeve HPV-a, u određenim populacijama žena, povećava broj otkrivenih izlečivih promena grlića materice.
Koliko brzo se razvija rak grlića materice?
Kada HPV inficira ćelije grlića materice, on dovodi do određenih promena. Dugotrajna infekcija može dovesti do nastanka kancerskih ćelija, odnosno raka grlića materice. Kada visokorizični sojevi HPV-a inficiraju ćelije grlića materice, oni menjaju način na koji se ove ćelije dele, odnosno razmnožavaju i komuniciraju jedna sa drugom, zbog čega inficirane ćelije počinju da se ubrzano I nekontrolisano umnožavaju dovodeći na taj način do raka grlića materice. Većina ljudske populacije je bila u kontaktu sa ovim virusima, i naravno da je većina nas uspela da se kroz određene akcije imunskog sistema, oslobodi ovog virusa. Kod jako malog broja žena virus će nastaviti da postoji, kroz hroničnu infekciju grlića, i dovešće do najpre premalignih a zatim i malignih promena. Ovaj mehanizam traje jako dugo kod većine, i smatra se da je ponekad potrebno i do 20 godina od prve infekcije do karcinoma grlića materice. Istraživanja pokazuju da je potrebno između 5 i 10 godina da od ćelija inficiranih HPV-om nastane premaligna promena, i oko 20 godina da nastane rak grlića materice.
U kojoj dobi se sada najčešće dijagnostikuje rak grlića materice?
Starosna distribucija raka grlića materice ranije je pokazivala tipičan porast posle 30 godina, sa vrhom učestalosti u žena starosnih grupa od 45 do 49 i 70 do 74 godine. Poslednjih godina vrh u oboljevanju od raka grlića materice pomera se prema mladjim starosnim grupama.
Da li može da se napipa rak grlića materice?
Ako je moguće napipati rak grlića materice, onda je prilično izvesno da se radi o odmaklom stadijumu bolesti.
Da li se rak grlića materice može videti na ultrazvuku?
Ultrazvučni pregled nije glavni metod u procesu postavljanja dijagnoze raka grlića materice, ali svakako ima svoje mesto u dijagnostici, ali i u odluci o opsežnosti lečenja. Kao što smo već rekli, ova bolest ima dve ključne forme. Manje česta forma je ona koja zahvata ćelije koje se nalaze u unutrašnjosti kanala grlića materice. Ponekad ultrazvučni pregled može da pobudi sumnju da se u cervikalnom kanalu dešava nešto netipično. Za konačnu dijagnozu potrebna je biopsija oba dela grlića materice, i onog koji vidimo pod spekulumom za vreme standarnog ginekološkog pregleda, ali i tkiva koje se nalazi u unutrašnjosti kanala grlića materice.
Gde metastazira rak grlića materice?
Rak grlića materice svoje širenje počinje lokalno, dakle u širinu i dubinu samog grlića. Nastavlja svoje ”metastaziranje” direktnim rastom na okolne strukture, pre svega vaginu, mokraćnu bešiku i završne delove debelog creva. Kada u svom putu širenja dođe u kontakt sa limfnim sistemom, metastazira limfotokom u limfne čvorove male karlice. Iz ovih regija može da se širi dalje u organizam.
Da li je moguća trudnoća nakon lečenja karcinoma grlića materice?
Rak grlića materice se leči hirurški i/ili adjuvantnim terapijama. U zavisnosti od stadijuma bolesti u kojem je lečenje učinjeno zavisiće i mogućnost trudnoće i porođaja. Preduslov za trudnoću je poštedna operacija, odnosno uklanjanje samo grlića materice, uz čuvanje tela materice (ova operacija se zove trahelektomija). U istom aktu obično se dodatno operiše vezivno tkivo i limfni sistem male karlice, radi procene napredovanja bolesti i potrebe za dodatnom terapijom. Ako se u ovoj fazi završi specifično lečenje, trudnoća je moguća. Ako je potrebna dodatna terapija, savetuje se konsultacija sa specijalistima za onkofertilitet, radi dogovora o daljim koracima.
Odgovor možete očekivati u radnom vremenu ordinacije, od ponedeljka do petka, između 10 i 20 časova.