Postupak povećava reproduktivnu autonomiju, socijalnu jednakost i omogućava ženama da odlože rađanje zadržavajući mogućnost da kasnije dobiju svoje biološko dete
Jajne ćelije su „vlasništvo“ žene i ona ih može koristiti sa budućim partnerom ili donorom / Ilustracija Freepik/AI
Dosadašnje studije su pokazale da zamrzavajući 20 ili više jajnih ćelija, žene mlađe od 38 godina imaju 70% šanse da ostvare potomstvo.
(Sarah Druckenmiller Cascante, Reproductive Biomedicine Online, 2023)
Prosečna starost žena koje rađaju prvo dete se u većini zemalja pomerila ka tridesetim godinama života. Trend odlaganja roditeljstva je u direktnoj vezi sa obrazovanjem, ličnim, profesionalnim i finansijskim okolnostima. Međutim, fertilitet kod žena s vremenom nepovratno pada zbog smanjivanja broja i kvaliteta jajnih ćelija. Zbog toga je bitno da žene budu pravovremeno informisane da odlaganje roditeljstva može dovesti do infertiliteta, ali i da postoji način da se fertilitet sačuva.
„Fertility preservation“ je oblast reproduktivne medicine koja se rapidno razvila u poslednjih trideset godina. Ideja je najpre bila da se očuva fertilitet kod mladih žena obolelih od malignih, imunoloških i genetskih bolesti pre terapije koja ima negativan efekat na jajnike i dovodi do neplodnosti. Pre terapije koja ima štetno dejstvo na jajnike mogu se zamrznuti jajne ćelije, tkivo jajnika i embrioni, a kod muškaraca spermatozoidi. Jajne ćelije se iz medicinskih razloga zamrzavaju kod žena obolelih od malignih bolesti pre početka onkološkog lečenja, endometrioze i tumora jajnika pre operativnog lečenja. Takođe, jajne ćelije se zamrzavaju ukoliko postoje neke genetske promene kao što je mutacija BRCA gena koji dovode do karcinoma dojke i jajnika i promena na genima koje dovode do prevremene menopauze, zatim imunoloških i hematoloških bolesti koje se leče citostaticima, kao i kod transseksualnih pacijenata pre definitivne promene pola. Medicinskom indikacijom se smatra i kada u postupku vantelesne oplodnje partner trenutno nema uzorak semena zbog zdravstvenih ili psiholoških razloga, pa se onda zamrznu jajne ćelije da bi se procedura nastavila kasnije. Jajne ćelije se zamrzavaju i u programu donacije kada se ćelije donora zamrzavaju u bankama reproduktivnog materijala.
S vremenom se javila i ideja o zamrzavanju jajnih ćelija kod žena koje žele da odlože rađanje zbog privatnih razloga, što faktički i jeste očuvanje fertiliteta.
Zamrzavanje jajnih ćelija iz socijalnih razloga dovelo je do socijalne revolucije dajući ženama reproduktivnu autonomiju omogućavajući odlaganje rađanja.
